Sonja Eggerickx over profilering en levensbeschouwing van de vrijzinnigheid

Jimmy Koppen (interviewer): Waarom is die naamsverandering er gekomen? Richting deMens.nu?

Sonja Eggerickx: Ja, dat is omdat de Unie Vrijzinnige Verenigingen blijkbaar niet meer – ik zou het niet gedaan hebben, maar bon – genoeg schwung had. DeMens.nu dat spreekt aan en ik ben daar helemaal mee verzoend. Dat vond ik niet het ergste, maar ik vond echt wel – ik ben zelf  geen symbolenfreak – dat het wegnemen van de fakkel of het dan niet vervangen door de happy human, dat zou ik erg gevonden hebben. Ik vond dat dat er echt bij moest. Dat is gewoon een herkenningsteken en ik herinner me nog dat iemand van het DB toen zei "ja, zoiets als een kruisbeeld dan", en ik zei "wel ja". Waar dat je ook komt in de wereld, wie je dan ook bent, als je ergens een kruisbeeld ziet, dan weet je, dat is iets met christendom, wat dan ook. Dus zou het heel plezant zijn als mensen dezelfde reflex hebben en zeggen "dat symbool is iets met humanisme".

Jimmy Koppen (interviewer): Ja, we hebben in ‘CAVA’ ook een fakkel staan.

Sonja Eggerickx: Wel, ja.

Jimmy Koppen (interviewer): Daar is expliciet opgelet dat daar een fakkel inzit. Je kan het ook interpreteren als blaadjes van een boek. Je kan het dubbel zien, maar het zit er...

Sonja Eggerickx: Het zit erin en ik vind dat heel belangrijk. Ik vind niet dat dan iedereen identiek hetzelfde moet hebben. De Britse, bijvoorbeeld, die danst een beetje, die happy human, dus dat vind ik een leuk, dat mag.

Jimmy Koppen (interviewer): Voordat we naar de Internationale gaan, nog vlug even een vraag: waarom zijn er zo weinig of lijkt het alsof er zo weinig uitgesproken vrijzinnige vrouwen zijn in bepaalde bestuursfuncties? Want als je gaat kijken over de geschiedenis van het vrijzinnige humanisme hier, dan moet je toch wel serieus op zoek gaan naar echte prominente vrijzinnige vrouwen. Het zijn altijd de vrijzinnige mannen die aan het zeil getrokken hebben.

Sonja Eggerickx: Ik vrees dat dat dezelfde reden is als in alle geledingen van de maatschappij met de bijkomende eigenaardigheid, denk ik dan, omdat er onder andere in het Humanistisch Verbond een vrouwengroep geweest is om de vrouwenproblematiek onder ogen te brengen. En dat we nu zeggen "maar wij als vrijzinnige mannen, wij zijn toch volledig voor het feminisme en zo, dat moet toch niet echt een vrouw zijn of dit en dat". Ik ga nu stoppen bijvoorbeeld met IHEU. Dat doe ik nu van in 2002 en – met mijn leeftijd, ik word moe – en ik vind het bijvoorbeeld evident dat er een vrouw in mijn plaats komt, vanwaar dat die ook komt. Maar we zitten ook met twee vrouwen op de zes. Dat is ook maar een derde, dat is niet genoeg. Dus als ik wegval, moet dat een vrouw zijn en dat zal ook een vrouw zijn. De Noren zouden dat ook niet aanvaarden, dat zijn de grootste stemmers. Ik weet niet hoe het komt. Waarschijnlijk met de dooddoener van "maar wij zijn niet tegen vrouwen", maar als de verenigingen geen vrouwen sturen, want in de uiteraard kleinere stads- of regionale groepen heb je wel veel meer vrouwen. Dus op lage echelons, maar helaas is dat overal. Dus wat dat betreft ben ik nogal altijd een dolle mina, ja absoluut.

Jimmy Koppen (interviewer): Is het ook opvallend dat er toch een lijn ligt tussen de vrijzinnigheid en onderwijs?

Sonja Eggerickx: Dat is inderdaad. Ja, hoe komt dat? Dat is natuurlijk door OVM dat echt op onderwijs gericht was, op die zedenleer. En dan misschien ook omdat wij 's avonds meer thuis waren. Ik weet het niet. Als je natuurlijk in ploegenarbeid zit, kan je al minder. ik weet het niet, maar mijn aanvoelen is dat als je bijvoorbeeld naar het Davidsfonds zou gaan kijken, je daar ook veel mensen uit onderwijs hebt aan de andere kant van het levensbeschouwelijke spectrum. Ik denk dat, ja.

Jimmy Koppen (interviewer): Gaat zedenleer vervangen worden door een algemeen levensbeschouwelijk vak?

Sonja Eggerickx: Als het aan mij afhangt, niet. Wat mijn standpunt is, ten eerste, ik wil daar serieus over discussiëren, over een eenheidsvak op het moment dat er geen particulier onderwijs is, dus als alles officieel onderwijs is. Met andere woorden, laat men het vrij onderwijs afschaffen en dan kunnen we daarover praten. Zolang dat er vrij onderwijs is, vrij katholiek onderwijs is dat zo groot is als hier, betekent dat er zoveel leerlingen katholieke godsdienst krijgen. Ik heb uiteraard in de job die ik twintig jaar gedaan heb als inspecteur ook veel samengewerkt met mijn collega's van andere levensbeschouwelijke vakken en ik weet dat het programma van katholieke godsdienst – en ik vernoem dat echt expliciet – dat is niet meer zoals vroeger. Dat staat eigenlijk open voor anderen in die zin van "maar jij mag moslim zijn, jij mag vrijzinnige zijn". “Wij vinden dat, maar jij mag je eigen gedachte hebben”. Dat is iets heel anders en daar ben ik bang voor. Heel goed is aan ons systeem dat het duidelijkheid schept. Als ik mijn kind naar islam stuur, dan weet ik dat daar geen vrijzinnig humanisme aan bod komt, misschien wel aan bod, maar vanuit een bepaald perspectief. Als daar over ethische kwesties gesproken wordt, moet ik niet zeuren dat de leraar of lerares islamitische godsdienst tegen abortus is. Dat weet ik en ik moet ook niet zeuren – dat doen ze wel allemaal – als de leraar zedenleer dingen zegt die de ouders niet aanstaan. Maar dat is dan de openheid van de vrijzinnigen. Dus, ik vind, het heeft het voordeel van de duidelijkheid. Wat er nu bijvoorbeeld gezegd werd de laatste tijd na de aanslagen in Parijs, is dat de leraren levensbeschouwelijke vakken een hele belangrijke rol kunnen spelen en daar ben ik echt van overtuigd. Als je ziet wat er na 9/11 gebeurd is in het atheneum van Antwerpen – alhoewel dat de directie nu absoluut voor een eenheidsvak is – daar hebben de leerkrachten van de levensbeschouwelijke vakken zich samen gezet en samen iets gedaan rond 9/11. Zowel naar die moslimleerlingen die eerst niet meewilden een minuut stilte houden en ik weet niet wat en dat goedkeurden – ook omdat het pubers zijn natuurlijk – maar die toch in dialoog gehouden met de anderen. En dat denk ik kan alleen maar omdat die leraar van islam en die leraar van zedenleer en katholieken enzovoort en zo verder, bereid waren om met hun leerlingen samen te gaan zitten allemaal en te zeggen "kijk, voel u maar op uw gemak". Ik kan mij inbeelden als je een leraar hebt van dat eenheidsvak, dat kan dan een schitterende leraar zijn, maar dat die tegen die leerlingen, ik hoop dan dat die ook iets ga zeggen over Darwin, dan zitten die leerlingen, die moslims tegen u. Dan aanvaarden ze niets meer. Als je natuurlijk zo erg gaat moeten opletten wat je zegt, omdat die moslim of getuige van Jehova of ik weet niet wie daar zit, dan ga je niets meer zeggen en wat heb je dan aan dat eenheidsvak? Er is vorig jaar of twee jaar geleden – ik was in elk geval al met pensioen, maar ik had het wel mee voorbereid – door alle erkende levensbeschouwingen in het onderwijs samen een tekst opgesteld hoe men vooral in de derde graad van het secundair zal samenwerken om wederzijds begrip en dergelijke. Ik geloof daar veel meer in, omdat leerlingen zich veel meer op hun gemak voelen als ze tenminste weten dat de leraar van hun gedacht is en daar veel meer gaan van aanvaarden dan als die katholiek of die vrijzinnige aan die moslims gaat zeggen "maar we leven in een multiculturele samenleving en jij moet dus vinden dat men cartoons moet kunnen tekenen". En dat vind ik echt wel op dit moment zeker een bijkomend pleidooi voor de vakken, maar ja, ik meen dat. Het is niet omdat ik met pensioen ben dat ik van gedacht veranderd ben.