Immaterieel cultureel erfgoed
CAVA deed onderzoek naar enkele vrijzinnig-humanistische feesten.
De Vlaamse debatwedstrijd. Frank Roels over HJB en de debatcultuur
Hoe kunnen we kinderen en jongeren leren zelfstandig beslissingen nemen? Deze vraag lag zeker aan de basis van de oprichting van het Humanistisch Jeugdverbond, in 1953-54, in Gent. […]
De oprichters en eerste bestuursleden van het humanistisch jeugdverbond waren wetenschappers: studenten biologie, geografie, scheikunde, geneeskunde; die leren zoeken naar feiten en naar experimentele bewijzen. Een eerste activiteit van de jonge humanisten die meteen veel succes had, waren de “biologische uitstappen”. Daar bestudeerden we de natuur; maar we leerden ook mekaar kennen, jongens en meisjes. […] De HJB werd later gesticht dan het Humanistisch Studenten Verbond, officieel op 24 aug. 1958 […] Lezer, zal het u verwonderen dat er al vroeg innige vriendschappen ontstonden waar we hoopten ook elkaars lichaam aan het vrij onderzoek te onderwerpen?
Dàt was ook een aantrekkingspool van de thé-dansant’s die we inrichtten, op de congressen waar leden bijeenkwamen uit afdelingen uit andere steden. De jongeren beslisten zelf welke sprekers ze uitnodigden, en over welke onderwerpen. Herhaalde thema’s waren: het atoomgevaar (in die tijd werden er regelmatig proeven met kernbommen uitgevoerd), of seksualiteit en geboorteregeling, hoe vrouwenbladen daarover (niet) schreven, of kunst en humanisme, of muziekavonden waar
platen werden gedraaid en besproken, en over existentialisme en humanisme. Voor of tegen co-educatie was in die tijd actueel, want jongens en meisjes gingen naar aparte scholen (behalve in het KA van Kapellen). Uiteraard was de evolutietheorie, en het ontstaan van de mens uit andere diersoorten, een vertrouwd thema; […]
We stonden in de wereld met open ogen en oren, en we vormden een eigen oordeel, spoorden mekaar aan door discussies.
De jonge humanisten zaten boordevol eigen ideeën; die wilden ze verspreiden en ter discussie stellen. Daarom schreven ze weldra hun eigen blad, het eerste nummer verscheen in 1955. De titel “Pro en Contra” weerspiegelde het wetenschappelijk principe dat alle beweringen moeten vatbaar zijn voor tegenspraak. […]
Uit Brussel kwamen ook leden van de Studiekring Vrij Onderzoek. De HJB organiseerde studiedagen, kadervormingen, meerdaagse fietstochten, nationale congressen, en zomerkampen. De leerkrachten zedenleer boden onmisbare hulp, maar lieten de initiatieven over aan de jonge bestuursleden. […]
Op de Vrijdagmarkt in Gent mochten we beschikken over de kelder van het Lakenmetershuis, toen weliswaar in verval, maar die door leden van de HJB artisanaal werd opgeknapt. We richtten er ook een bibliotheek in. We hielden er veel debatten, muziekavonden (zowel Jazz als klassiek), thé-dansant’s (waarbij geen alcohol geschonken werd ! ), en de zaterdagmorgen konden ouders er hun jonge kinderen kwijt om boodschappen te doen, terwijl de kinderen creatief bezig waren
met tekenen, boetseren, toneel en natuurlijk spelletjes. Het speeksel van de discussies hangt daar nog aan de muren… […]
De cultuur van debatten en wetenschappelijke meningsvorming wordt
vandaag voortgezet bij HUJO.
In en dankzij de HJB hebben generaties jongeren van alle geslachten zich geëmancipeerd, op vele gebieden: organisatorisch, intellectueel, artistiek, seksueel, politiek. Ze oefenden zich in zelfstandig beslissen maar ook samenwerken. Velen vonden hun weg naar de HJB dankzij de leerkrachten en lessen zedenleer waar ze leerden discussiëren over morele kwesties zonder dogma. […]
De HJB was geen politieke partij. Het was een jongerenbeweging geleid door de
jongeren zelf, met een jongerenblad, Pro & Contra, dat de ethische problemen
niet schuwde en jongeren voedsel gaf om een eigen mening te vormen, die ze
kon toetsen aan de mening van anderen. Taboe onderwerpen werden daarbij niet
geschuwd, en dat maakte ons uniek. […]
Fragment uit de geschiedenis van de eerste decennia van de Humanistische Jongerenbeweging door Frank Roels.