GAL (Gerard Alsteens)

Gerard Alsteens is politiek cartoonist en kunstenaar. De creatieve, kritische en betrokken stem die spreekt uit zijn omvangrijke getekende en ontworpen oeuvre was de reden waarom voormalig VUB-rector Caroline Pauwels Alsteens lauwerde met een VUB-eredoctoraat (2019). In haar laudatio benoemde proxima Pauwels het werk van GAL als '...about speaking truth to power'. Pauwels bemiddelde vervolgens bij de bewaargeving van het getekende werk van GAL aan het Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven (CAVA), het universiteitsarchief van de VUB. CAVA digitaliseerde het werk en voorziet de beelden in 2023-2024 van een beschrijving, zodat de meer dan 4000 tekeningen doorzoekbaar worden (o.a. op naam van de afgebeelde personen, op onderwerp, datum enz.). 

CAVA zet GALs werk bovendien in de kijker door (medewerking aan of ondersteuning van) publieksprojecten. Zo ondersteunde CAVA in 2021 de overzichtstentoonstelling AL GAL in Mechelen en de tentoonstelling in het Vlaams Parlement in het najaar van 2021. In 2023 is CAVA partner van de retrospectieve tentoonstelling GAL TOTAL, op initiatief van de Gemeente Schaarbeek en in samenwerking met LUCA School of Arts en de openbare bibliotheek Sophie van Schaarbeek. In 2024 brengt CAVA voor de kleine maar fijne expo VUB x GAL: Vrij om alles in vraag te stellen een reeks werken samen rond persvrijheid en vrije meningsuiting, naar aanleiding van VUB@Maanrock in Mechelen.

Studenten 

Ook studenten worden bij het oeuvre betrokken. Studenten van vandaag kennen doorgaans persoon noch oeuvre, maar kunnen er, met de nodige duiding en omkadering, toch geboeid door raken. Alsteens was zelf vele jaren docent aan de kunsthumaniora en heeft zijn lespraktijk en de interactie met jonge mensen altijd erg inspirerend gevonden. Aan de VUB maakten de studenten culturele agogiek kennis met GAL via een opdracht bij het vak ‘Theorie en praktijk van de kunst- en beeldeducatie’ (titularis prof. Free De Backer, vakgroep Educatiewetenschappen, 2023 en 2024), met als resultaat een korte podcast. Elke student concentreerde zich op één tekening, uit een selectie van beelden waarin GAL verwijst naar iconische schilderijen uit de kunstgeschiedenis (Munch, Magritte, Picasso, …). 

GAL en de VUB  

GAL is niet alleen eredoctor van de VUB, hij is ook ambassadeur en levert de tekeningen die als award worden uitgereikt op Difference Day. Met deze prijs, uitgereikt op de Werelddag van de Persvrijheid van de Verenigde Naties (3 mei), wilde voormalig rector Caroline Pauwels ook vanuit de VUB het belang van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting benadrukken. Aangezien GAL zijn politieke cartoons ook als journalistiek werk beschouwt, ligt deze prijs hem na aan het hart. Zowel Pauwels als GAL ontvingen zelf overigens ook een andere prijs die kritische stemmen lauwert: de Arkprijs van het Vrije Woord: GAL in 1994, Caroline Pauwels in 2021. 

Petite histoire: Alsteens en Braem 

Er is nog een andere een link tussen Alsteens en de VUB: zowel de universiteit als Alsteens gaven een bouwopdracht aan de modernistische architect Renaat Braem (1910-2001). Alsteens deed dit in 1966 in Overijse, waarbij hij Braem vroeg een woning voor hem te bouwen (die hij vervolgens evenwel niet zou betrekken, daar hij te veel verknocht bleek aan zijn Schaarbeekse stek). De VUB liet, zoals bekend, het rectoraatsgebouw ontwerpen door Braem. Dit gebouw werd gerealiseerd tussen 1971 en 1976. 

Help je mee?

Medewerkers en vrijwilligers van CAVA zijn hard aan het werk om de meer dan 4000 tekeningen in het archief van GAL van een beschrijving te voorzien. We proberen de afgebeelde figuren zo goed mogelijk te identificeren, de tekeningen zo precies mogelijk te dateren en de context te beschrijven, zodat de actualiteitsgebonden tekeningen ook nog te begrijpen zullen zijn voor toekomstige generaties.

Ben je geïnteresseerd om ons hierbij te helpen? Geef ons dan een seintje op cava@vub.be!