Nelson Rolihlahla Mandela (1918-2013)

Nelson Rolihlahla Mandela (1918-2013) was een antiapartheidsactivist en politicus. Hij werd geboren in het dorp Mvezo in Zuid-Afrika en was de zoon van een Tembustamhoofd. Mandela studeerde rechten aan de universiteit van Fort Hare, in die tijd de enige plek waar zwarten hoger onderwijs konden volgen. Hij behaalde zijn diploma in 1943 en raakte het jaar daarop betrokken bij het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), een organisatie die zich keerde tegen de segregatiepolitiek van de apartheid. Het ANC en Mandela kozen initieel voor geweldloos verzet, maar stapten hiervan af in 1960: de gewenste resultaten bleven uit. Toen het ANC in datzelfde jaar verboden werd, richtte Mandela een militaire tak van het ANC op, Umkhonto we Sizwe (Speer van de Natie), die zich voornamelijk toelegde op guerrilla-activiteiten.¹

In 1962 werd Mandela gearresteerd bij een wegblokkade. Hij werd veroordeeld tot vijf jaar cel voor het verlaten van het land zonder toestemming. Een jaar later viel de politie binnen in een ANC-safehouse in Rivonia. Agenten arresteerden daar zeven ANC-leden en vonden er onder andere een notitieboek en vervalst paspoort van Mandela. Als gevolg hiervan stond Mandela tijdens het Rivoniaproces terecht voor sabotage, verraad en samenzwering. Op 12 juni 1964 werd Mandela veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf die hij grotendeels op Robbeneiland uitzat.²

Bij het aantreden van de nieuwe president F.W. De Klerk in 1990 werd het ANC gelegaliseerd en werden verschillende gevangenen, waaronder Mandela, vrijgelaten. In juli 1991 werd Mandela verkozen tot president van het ANC. In die hoedanigheid onderhandelde hij succesvol met De Klerk over de afschaffing van apartheid. In 1993 bereikten de onderhandelende partijen een principeovereenkomst voor een regering van nationale eenheid. De transitie naar een Zuid-Afrikaanse democratie was ingezet.³

Op 8 oktober 1993 ontvingen Mandela en de Klerk een gezamenlijk eredoctoraat van de Vrije Universiteit Brussel.⁴ De VUB eerde hiermee twee leiders die zich bewust waren van de delicate politieke balans die hun land nodig had om een levenskrachtige democratie te worden. De VUB benadrukte uitdrukkelijk hun inspanningen om een langdurige, democratische oplossing te vinden voor de politieke problemen van Zuid-Afrika. “Hun keuze is dapper en niet de meest voor de hand liggende”, aldus toenmalig VUB-rector Robert Dejaegere.⁵ Niet veel later mochten beiden ook de Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst nemen

Op 27 april 1994, de eerste vrije verkiezingen na de apartheid, behaalde het ANC een grote overwinning en werd Mandela het eerste zwarte staatshoofd van Zuid-Afrika. Hij bleef president tot 14 juli 1999.⁶ Mandela koos er voor zich niet verkiesbaar te stellen voor een tweede termijn en trok zich terug uit de nationale politiek. In 1999 richtte hij de Nelson Mandela Foundation op. Via deze organisatie zette Mandela aanvankelijk sterk in op liefdadigheid. Vijf jaar later verlegde de organisatie de focus op herinnering, dialoog en juridische bijstand.⁷ In 2010 maakte Mandela zijn laatste publieke optreden op de afsluitingsceremonie van de FIFA World Cup in Zuid-Afrika. Hij overleed op 95-jarige leeftijd aan de gevolgen van een luchtwegeninfectie.⁸

Mandela publiceerde in 1994 een autobiografie, De Lange weg naar de vrijheid (Long Walk to Freedom). In 2017 verscheen postuum De Presidentiële jaren (Dare Not Linger), een werk dat gebaseerd was op een onafgewerkt manuscript van Mandela maar geredigeerd en aangevuld werd door de Zuid-Afrikaanse journalist Mandla Langa.⁹

Voetnoten

1. AUGUSTYN, A., ‘Nelson Mandela’, Britannica, (https://www.britannica.com/biography/Nelson-Mandela). Geraadpleegd op 23 maart 2021; ‘Laudatio for F.W. De Klerk and N.R. Mandela, 8 october 1993’, PR4051, Collectie CAVA.^↥
2. Laudatio for F.W. De Klerk and N.R. Mandela, 8 october 1993’, PR4051, Collectie CAVA; South Africa – Rivonia: On the road to freedom, 13 juni 2013, (https://newafricanmagazine.com/3772/). Geraadpleegd op 23 maart 2021.^↥
3. AUGUSTYN, A., ‘Nelson Mandela’, Britannica, (https://www.britannica.com/biography/Nelson-Mandela). Geraadpleegd op 23 maart 2021; BOEHMER, E., Nelson Mandela, A Very Short Introduction, Oxford, 2008, 75-76.^↥
4. Nelson Mandela, 25 jaar geleden aan de VUB, 2018, (https://www.bruzz.be/samenleving/nelson-mandela-25-jaar-geleden-aan-de-vub-2018-07-18). Geraadpleegd op 18 maart 2021.^↥
5. ‘Laudatio for F.W. De Klerk and N.R. Mandela, 8 october 1993’, PR4051, Collectie CAVA.^↥
6. Biography of Nelson Mandela, (https://www.nelsonmandela.org/content/page/biography). Geraadpleegd op 18 maart 2021; AUGUSTYN, A., ‘Nelson Mandela’, Britannica, (https://www.britannica.com/biography/Nelson-Mandela). Geraadpleegd op 23 maart 2021.^↥
7. About the Nelson Mandela Foundation, (https://www.nelsonmandela.org/content/page/about-the-centre-of-memory1). Geraadpleegd op 23 maart 2021.^↥
8. ‘Chronology’, R. BARNARD red., The Cambridge Companion to Nelson Mandela, Cambridge, 2014, xxxi; AUGUSTYN, A., ‘Nelson Mandela’, Britannica, (https://www.britannica.com/biography/Nelson-Mandela). Geraadpleegd op 23 maart 2021.^↥
9. AUGUSTYN, A., ‘Nelson Mandela’, Britannica, (https://www.britannica.com/biography/Nelson-Mandela). Geraadpleegd op 23 maart 2021.^↥

Deze pagina werd voor het laatst geüpdatet op 24 maart 2021.